GELENEKTEN ADIMLAR, AP + BTP

GELENEKTE 3. ADIM

BÜYÜK TÜRKİYE PARTİSİ

Büyük Türkiye Partisi; 12 Eylül yönetimi (Milli Güvenlik Konseyi) tarafından kapatılan ve siyaset yapması yasaklanan "Tarihi ve kadim Demokrat Parti (GELENEK) çizgisinde yer alan bir siyasi parti idi!..

Varlığı 11 gün (20 - 31 Mayıs) süren BTP 20 Mayıs 1983'te kuruluş dilekçesini 12 eylül yönetimine vermişti. Partinin başına emekli orgeneral "ALİ FETHİ ESENER" getirilmiş, kuruluş çalışmalarını 12 Eylül'ün yasaklılarından Süleyman Demirel ile yakınlığı bilinen Hüsamettin Cindoruk, Mehmet Gölhan, Necmettin Cevheri, Nahit Menteşe, Mustafa Nevruz Sınacı ve diğer bazı AP - DP yönetcileri yürütmüştü.

GENEL MERKEZ VE KURULUŞ BİLDİRİMİ

Bildirimin hemen ardından AP'nin yöneticilerinden eski Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil ve 143 arkadaşı partiye katıldılar.

Parti yönetiminde bulunanlar: Melih Esenbel, Tevfik Fikret Alpaslan, Mehmet Dülger, Nadir Yüzbaşıoğlu, Mehmet Ahçıoğlu, Emin Bilgiç,Orhan Menteşe, Kemal Demiralay, Rüştü Naiboğlu, Baki Tuğ, Hasan Türkray, Mustafa Derin, Nezihe Sönmez, Aziz Gümüş, Hasan Sağlam, Vehbi Parlar, Necip Güngör Kısaparmak, Orhan Keçeli, Berkan Yaşar, Mustafa Demir, Şeref Cevheri.

**

DEMİR KIRAT DEDİKLERİ!....

AP., Adalet Partisi

Kuruluşta İlk Amblem:

Adalet Partisi (AP), 1961-1980 yılları arasında yaşamını sürdürmüş ve ülkenin en büyük iki siyasi partisinden biri olmuş merkez sağ ve liberal görüşlü Türk siyasi partisidir.

1965-1971 yılları arasında tek başına, 1970'li yılların büyük bölümünde ise koalisyonlarda ülke yönetiminde söz sahibi olmuş olan parti 12 Eylül sonrasında 1980 yılında diğer siyasi partilerle birlikte kapatıldı.

Süleyman Demirel başkan olduktan sonra logo!...

Adalet Partisi, Parti içinde birçok eski DP'li politikacı bulunmaktaydı.

AP özellikle idamların ardından oluşan toplumsal tepkiyi iyi bir şekilde değerlendirdi. Bu Demokrat Parti seçmen tabanının büyük bir kısmının AP'yi tutmasını sağladı.

Adalet Partisi Türk siyasal hayatında asıl çıkışını ise 1964'te Süleyman Demirel'in genel başkan seçilmesiyle yapmıştır. Siyasi yelpazede merkez sağda bulunan Adalet Partisi; piyasa ekonomisini benimsemiş, kalkınmacılığı ve büyümeyi hedef almıştı.

Toplumsal ilişkilerde dinsel öğe ve yapıları kollamakla birlikte temelde laik bir partiydi. Muhafazakar ve liberal çevrelerin merkezine oturabilmişti. Ancak bu 1970'teki bölünmeyle son buldu ve İslamcı ve liberal kanat partiden koptu. Buna rağmen Adalet Partisi'nin hem kırsal hem de kentsel alanlarda etkinliği sürmüştür.

(Vikipedi, özgür ansiklopedi Git ve: kullan, ara)

Adalet Partisi AP amblemi Bilgi Kuruluş tarihi 11 Şubat 1961

Kapanış tarihi 16 Ekim 1980 Kurucusu Ragıp Gümüşpala İdeoloji Merkez Sağ Liberal Muhafazakar Eski genel başkanları Ragıp Gümüşpala Süleyman Demirel Yeraldığı hükûmetler VIII. İnönü Hükümeti (AP-CHP koalisyonu) Ürgüplü hükümeti I. Demirel hükümeti II. Demirel hükümeti III. Demirel hükümeti IV. Demirel hükümeti (I. Milliyetçi Cephe) V. Demirel hükümeti (II. Milliyetçi Cephe) VI. Demirel hükümeti (Kerhen Milliyetçi Cephe) Önceli Demokrat Parti (1946) Ardılı Doğru Yol Partisi Adalet Partisi (AP), 1961-1980 yılları arasında yaşamını sürdürmüş ve ülkenin en büyük iki siyasi partisinden biri olmuş merkez sağ ve liberal görüşlü Türk siyasi partisidir.

1965-1971 yılları arasında tek başına, 1970'li yılların büyük bölümünde ise koalisyonlarda ülke yönetiminde söz sahibi olmuş olan parti 12 Eylül sonrasında 1980 yılında diğer siyasi partilerle birlikte kapatıldı. Adalet Partisi, Parti içinde birçok eski DP'li politikacı bulunmaktaydı. AP özellikle idamların ardından oluşan toplumsal tepkiyi iyi bir şekilde değerlendirdi. Bu Demokrat Parti seçmen tabanının büyük bir kısmının AP'yi tutmasını sağladı. Adalet Partisi Türk siyasal hayatında asıl çıkışını ise 1964'te Süleyman Demirel'in genel başkan seçilmesiyle yapmıştır. Siyasi yelpazede merkez sağda bulunan Adalet Partisi; piyasa ekonomisini benimsemiş, kalkınmacılığı ve büyümeyi hedef almıştı. Toplumsal ilişkilerde dinsel öğe ve yapıları kollamakla birlikte temelde laik bir partiydi.

Muhafazakar ve liberal çevrelerin merkezine oturabilmişti.

Ancak bu 1970'teki bölünmeyle son buldu ve İslamcı ve liberal kanat partiden koptu.

Buna rağmen Adalet Partisi'nin hem kırsal hem de kentsel alanlarda etkinliği sürmüştür. Tarihçe: AP'nin "kırat"tan önceki amblemi 27 Mayıs Darbesi'ni yapan Türk Silahlı Kuvvetleri; Demokrat Parti'nin birçok yönetici ve milletvekilini Yassıada'da toplamış, partiyi kapatmış, 16 Eylül 1961'de Hasan Polatkan ile Fatin Rüştü Zorlu'yu ve 17 Eylül 1961'de ise Adnan Menderes'i idam ettirmişti.

Adalet Partisi, kapatılan Demokrat Parti'nin (DP) ardılı olarak, böyle bir ortamda siyaset sahnesine çıktı.

Tahsin Demiray, Ethem Menemencioğlu, Mehmet Yorgancıoğlu, Muhtar Yazır, Necmi Ökten, Cevdet Perin, Emin Açar ve Kamuran Evliyaoğlu gibi Demokrat Parti'nin bazı eski üyeleri ile 27 Mayısçılarla görüş ayrılığına düşen emekli orgeneral Ragıp Gümüşpala ve Şinasi Osma, Halit Ağca ve Dr. İhsan Önal gibi çeşitli kişiler, 11 Şubat 1961'de bir dilekçe vererek Adalet Partisi'ni kurdular.

Milli Birlik Komitesi (MBK) tarafından siyasi partilerin "demokrat" adını kullanması yasaklandığından, partiye Adalet Partisi adı verildi.

AP, kurulduğu yıl içerisinde 61 ilde teşkilatını tamamlayıp 15 Ekim 1961 seçimlerine katıldı ve %34,8 oy toplayarak 450 üyeli TBMM'de 158 milletvekilliği, 150 üyeli Cumhuriyet Senatosu'nda ise 70 senatörlük aldı.

Seçim sonuçları neticesinde, birinci parti olarak çıkan Cumhuriyet Halk Partisi'nin genel başkanı İsmet İnönü liderliğinde Cumhuriyet tarihinin ilk koalisyon hükümeti olan CHP-AP koalisyonu kuruldu. 24 Mart 1963'de Celâl Bayar hapisten çıkınca eylemciler Celâl Bayar'ın evini, Adalet Partisi genel merkezini, Son Havadis ve Yeni İstanbul gazetelerinin Ankara bürolarını taşladılar.

AP genel başkanı Ragıp Gümüşpala'nın 6 Haziran 1964'deki vefatının ardından geçici genel başkan Saadettin Bilgiç, 27-29 Kasım 1964 tarihlerinde düzenlenen büyük kongrede görevini Süleyman Demirel'e devretti. Süleyman Demirel liderliğindeki Adalet Partisi 1965'te İsmet İnönü başbakanlığındaki Cumhuriyet Halk Partisi hükümetini düşürdü.

Henüz milletvekili olmayan Demirel 1965 seçimlerinde Adalet Partisi'ni birinci parti yaptı ve meclise oyların %52,9'u olan 4.921.236 oyla 240 milletvekili seçtirdi. Senatoya ise Adalet Partisi'nden 97 senatör seçildi. Bu sonuçlarla I. Demirel hükümeti kuruldu. 1969'da partinin oy oranı düştüyse de 1965 seçimlerinde geçerli olan Milli Bakiye Sistemi yerini d'Hont Sistemi'ne bıraktığından Adalet Partisi'nin milletvekili sayısı arttı.

Böylece Adalet Partisi 1969 seçimlerinde oyların %46,5'ini almasına rağmen parlamentoya 256 milletvekili soktu. 1970 yılının Şubat ayı bütçe görüşmelerinde, partili bazı milletvekilleri ve senatörler bütçeye ret oyu vererek II. Demirel hükumetini düşürdüler.

DEMOKRATİK PARTİ OLAYI

Bunlardan 41 kişi partiden ayrılarak, Ferruh Bozbeyli başkanlığında Demokratik Parti'yi kurdular. '60'lı yılların sonuna yaklaşılırken tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de sağ-sol çatışmaları, öğrenci hareketleri, işçi mitingleri ve Amerikan aleyhtarlığı artmıştı. Kısa bir süre sonra, Türk Silahlı Kuvvetleri 12 Mart 1971 muhtırasıyla Süleyman Demirel'i başbakanlıktan uzaklaştırdı ve Adalet Partisi'ni iktidardan düşürdü.

Adalet Partisi'nin yükselişi 14 Ekim 1973 seçimlerinde durdu.

Bu seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi birinci parti olarak 185 milletvekili çıkarırken; AP'nin oy oranı %29,76'ya, milletvekili sayısı 149'a, senatör sayısı da 22'ye indi.

Bu düşüşün nedenleri, Cumhuriyet Halk Partisi'nin yükselişi olduğu kadar, Adalet Partisi'nden kopan Demokratik Parti ve Milli Selamet Partisi gibi küçük partilerin sağ oyları bölmesi idi. Seçimlerin ardından Cumhuriyet Halk Partisi-Milli Selamet Partisi koalisyonu kuruldu, Kıbrıs davasıyla bu hükümet itibar topladı, ancak Bülent Ecevit erken seçime gitmek üzere ayrılınca hükümeti kurma görevi Adalet Partisi'ne kaldı.

Adalet Partisi yanına Milli Selamet Partisi, Cumhuriyetçi Güven Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi'ni alarak Milliyetçi Cephe'yi oluşturdu. 1975-1977 yılları Milliyetçi Cephe ile geçti. 1977 erken seçimleri de siyasal görünümü değiştirmedi. Kimse tek başına iktidar olamadı. Cumhuriyet Halk Partisi azınlık hükümeti kuruldu. Güvenoyu alamayınca, Adalet Partisi II. Milliyetçi Cephe'yi kurdu. Ancak 1977 sonunda hükümet gensoruyla düşürüldü. Siyaset istikrarsızlığı, terör, dış baskılar, iktisadi gerileme ve hayat pahalılığı son haddindeydi. 1979 sonunda Adalet Partisi eski ortakların parlamento desteğiyle azınlık hükümeti kurmuşken 12 Eylül 1980 askeri darbesiyle perde kapandı.

DEMOKRAT PARTİ’NİN MİRASÇISI

Adalet Partisi, Demokrat Parti'nin mirasçısı olduğunu her zaman vurguladı, hatta ilk seçimlerde eski Demokrat Parti'lileri partiye aday gösterdi. Muhafazakar bir partiydi, sağa kaymış, aşırı akımları desteklediği için liberallerce eleştirilmiş ve ikiye bölünmüştü. Partiye önceleri oy veren tarikat ve tekkeler sonradan Milli Selamet Partisi'ne yönelmişti. Partiyi yıpratan Milliyetçi Cephe dönemi olmuştu. Milliyetçi Cephe Adalet Partisi-Milli Selamet Partisi-Milliyetçi Hareket Partisi ittifakıydı ve bir askeri darbeyi daha hazırlamıştı. 12 Eylül darbesi geldi ve hepsi kapandı.19 Hariran 1992 yılında Kabul edilen 3821 sayılı Kanun ile; daha önce kapatılmış olan Siyasi Partilerin, aynı ad, rumuz, amblem, rozet ve benzeri işaretleri kullanarak yeniden açılmasına müsaade edildi.

Bunun üzerine ADALET PARTİSİ (AP) Büyük Kongresi 19 Aralık 1992 tarihinde Ankara Atatürk Spor Salonunda toplandı.Bu Kongre Partinin son genel Başkanı Süleyman Demirel ile 1965 den beri onun en büyük rakibi Genel Başkan Yardımcısı Teşkilat Başkanı Saadettin Bilgiç arasındaki rekabetin son raunduna sahne olmuştur.

Dr.Sadettin Bilgiç,Eski Bolu Milletvekili Müfit Bayraktar öncülüğündeki bir gurup eski AP milletvekili Adalet Partisinin Kimliğinin devam ettirilmesi yolunda bir cepheyi Doğruyol Partisi Genel Başkanı ve Başbakan Süleyman DEMİREL'e karşı açmış ve Katılan delegelerin ezici bir çoğunluğunun kararı ile Adalet Partisi Mevcut bulunan ve İktidarı elinde bulunduran Doğruyol Partisine katılma kararı alarak tüm mal varlığı borç ve alacakları ile DYP ye katılmıştır.

Kongrede Hararetli tartışmalara sebep siyasi kimliğin devam ettirilmemesi kararı Süleyman Demirel'in ezici çoğunluktaki Delege desteğini de arkasına alarak parti içi muhalefetin 1965 den beri lideri olan Koca Reis lakaplı Dr. Saadettin BİLGİÇ'i 1965 de vurduğu genel Başkanlık yumruğundan sonra, son indirici yumruğu da vurarak siyasi tarihe gömdüğü bir kongre olmuştur.

Geleneksel olarak aynı partinin devamı olan Büyük Türkiye Partisi askerlerce kapatıldıktan sonra kurulan Doğru Yol Partisi aynı çizgiyi izledi.

19 Haziran 1992 yılında kabul edilen 3821 sayılı Kanun ile; daha önce kapatılmış olan Siyasi Partilerin, aynı ad, rumuz, amblem, rozet ve benzeri işaretleri kullanarak yeniden açılmasına müsaade edildi.

Bunun üzerine Adalet Partisi (AP) Büyük Kongresi 19 Aralık 1992 tarihinde Ankara Atatürk Spor Salonunda toplandı ve bu kongrede; Katılan delegelerin ezici bir çoğunluğunun kararı ile Adalet Partisi Mevcut bulunan Doğruyol Partisi'ne katılma kararı alarak tüm mal varlığı borç ve alacakları ile DYP ye katıldı.

Bu suretle Selanik Sokak'ta bulunan 5 katlı AP genel merkez binası ve meşhur Celal Bayar köşkü de dahil olmak üzere birçok mal Doğru Yol Partisinin oldu.